De Leesbare Biografie van Boxtel

Inleiding

Het project ‘de Leesbare Biografie van Boxtel’ heeft als doelstelling een integrale erfgoednota te ontwikkelen, waarbij de historie wordt gecombineerd met de fysieke leefomgeving. Dit wordt gerealiseerd door een praktische toepassing van het principe ‘behoud voor ontwikkeling’ met als voorwaarde dat een kwaliteitsimpuls wordt gegeven aan de omgeving.

‘De Leesbare Biografie van Boxtel’ bestaat uit een viertal onderdelen:

• Erfgoednota
• Archeologie en ruimte
• Cultuur en landschap
• Beeldbepalend groen in de tijd

Erfgoednota

In de erfgoednota wordt beschreven over welke culturele nalatenschap de gemeente Boxtel beschikt en op welke wijze deze erfenis vanuit het verleden beheerd en beschermd kan worden. Tegelijk met de overkoepelende erfgoednota worden een aantal deelprojecten uitgewerkt om de biografie van Boxtel concreet te maken.

‘De Leesbare Biografie van Boxtel’ gaat ervan uit dat het erfgoed in breedste zin van het woord, het verhaal van Boxtel vertelt. Bij erfgoed is uitgegaan van het gebouwde erfgoed (monumenten, kunstwerken), de archeologische vondsten, de landschappelijke elementen (bomen, wegen en inrichting) en cultureel erfgoed (tradities en festivals). Onderdelen van dit erfgoed worden gekoppeld aan een verhaal uit Boxtel, zodat met ‘storrytelling’ betekenis wordt gegeven aan het erfgoed. Uit elk tijdvak van het verleden zijn enkele relevante verhalen geselecteerd. Samen vormen zij het collectieve geheugen van Boxtel dat door iedereen kan worden gelezen, zowel tekstueel als in het landschap. Als voorbeeld noemen we het verhaal van het heilig bloedwonder, waarbij de St. Petruskerk, het processiepark en het centrum van Boxtel worden gekoppeld aan een jaarlijkse viering.

Archeologie en ruimte

Met de wet op de archeologische monumentenzorg worden de uitgangspunten van het Verdrag van Malta in de Nederlandse wetgeving geïmplementeerd. De wet regelt de bescherming van archeologisch erfgoed in de bodem en de inpassing ervan in de ruimtelijke ontwikkeling en financiering van opgravingen: ‘de veroorzaker betaalt’. Het is in het kader van wetgeving met betrekking tot de bescherming van archeologische waarden noodzakelijk informatie te hebben over de archeologische verwachtingswaarde. In het buitengebied is veel informatie bekend op basis van de provinciale cultuurhistorische waardenkaart. Binnen de bebouwde kom is nagenoeg geen informatie beschikbaar.

In het kader van ‘de Leesbare Biografie van Boxtel’ zijn de archeologische verwachtingswaarden in kaart gebracht, zodanig dat met zorg omgegaan kan worden met toekomstige archeologische vondsten. De archeologische studie heeft geleid tot een inventarisatie en beschrijving van alle gebieden die archeologisch gezien interessant zijn, met de nadruk op de bebouwde kommen van Boxtel, Liempde en Lennisheuvel.

Cultuur en landschap

Naast archeologisch onderzoek bestaat het project ’de Leesbare Biografie van Boxtel’ uit het selecteren van tien cultuurhistorisch waardevolle plekken. Het gaat om gemeentelijke eigendommen, zoals zandpaden, grenswallen of houtwallen in het buitengebied en binnen de bebouwde kom van Boxtel, Liempde en Lennisheuvel. Van deze plekken wordt het verhaal verteld. Daarbij wordt geput uit de reeds beschreven geschiedenis van Boxtel en de opgespoorde verhalen uit de erfgoednota.

De gemeente heeft in een ontwerpwedstrijd jonge landschapsarchitecten en kunstenaars uitgedaagd om een waardevolle plek en het bijbehorende verhaal om te zetten in een ontwerp. Het object moet bijdragen aan de waardering door de bewoners van Boxtel van dit soort bijzondere aspecten van het landschap. Waardering draagt immers bij aan het behoud. De plekken worden beschreven in een brochure en de plekken worden verbonden met een recreatieve route.

Van de 43 deelnemers zijn de winnaars geselecteerd door een met zorg samengestelde, deskundige jury. De prijs betreft een geldbedrag en realisatie van het ingediende ontwerp.

Beeldbepalend groen in de tijd

Naast cultuurhistorische plekken moet meer aandacht worden geschonken aan beeldbepalend groen. Een bomenbeleidsplan dient als handvat voor (toekomstig) beleid. In het beleidsplan is de boomstructuur van de gehele gemeente geanalyseerd, het voorkeurssortiment bepaald en per wijk aangegeven welke bomen passend zijn in het gebied. Daarbij is gekeken naar het landschap en de gebouwde omgeving.

Dit project is mede mogelijk gemaakt door het Europees Oriëntatie en Garantiefonds voor de Landbouw (EOGFL), het Stimuleringsfonds voor de architectuur op grond van de regeling projectsubsidies Belvedère.